Po śmierci atamana Petlury, zabitego na wychodźstwie w Europie Zachodniej (1926), powstała Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów, której przewodniczącym został pułkownik Ewhen Konowalec. Pod jego patronatem wybitny uczony, ale bardzo zły człowiek - dr Dymitr Doncow - napisał książkę, nazywaną "Biblią ukraińskiego nacjonalizmu".
Dzieło, o prozaicznym tytule Nacjonalizm, stało się inspiracją dla niezliczonych zbrodni w okresie nadchodzącej wojny. W tym samym stylu napisano Katechizm ukraińskiego nacjonalisty, ze sformułowaniami typu "zdradą i oszustwem będziesz traktował nieprzyjaciół swego narodu!".
Katechizm… był rozpowszechniany w 1944 r. w formie broszury. W Katechizmie… zawarto najważniejsze wytyczne dla wyznawcy tej ideologii: Dekalog ukraińskiego nacjonalisty, 10 przykazań ukraińskiego nacjonalisty, 44 prawideł życia, 12 cech charakteru ukraińskiego nacjonalisty oraz poezję zagrzewającą do walki o wolną Ukrainę.

Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. WIN 50 k. 1

Dekalog ukraińskiego nacjonalisty (Dziesięcioro przykazań ukraińskiego nacjonalisty) - broszura opracowana przez Stepana Łenkawskiego w 1929, na której powstanie duży wpływ miała ukraińska doktryna nacjonalistyczna. Motto do dekalogu napisał Dmytro Doncow - autor dzieła Nacjonalizm. Tekst dekalogu znalazł się w broszurze Katechizm ukraińskiego nacjonalisty wydanej w 1944 r.

Pierwotna treść dekalogu (1929)
Ja - Duch odwiecznego żywiołu, który uchronił Ciebie od potopu tatarskiego i postawił między dwoma światami, abyś tworzył nowe życie:
1. Zdobędziesz państwo ukraińskie albo zginiesz walcząc o nie.
2. Nie pozwolisz nikomu plamić sławy ani czci Twego Narodu.
3. Pamiętaj o wielkich dniach naszej walki wyzwoleńczej.
4. Bądź dumny z tego, że jesteś spadkobiercą walki o chwałę Trójzęba Włodzimierzowego.
5. Pomścij śmierć Wielkich Rycerzy.
6. O sprawie nie rozmawiaj z kim można, ale z tym, kim trzeba.
7. Nie zawahasz się spełnić największej zbrodni, kiedy tego wymaga dobro sprawy.
8. Nienawiścią oraz podstępem będziesz przyjmował wrogów Twego Narodu.
9. Ani prośby, ani groźby, tortury, ani śmierć nie zmuszą Cię do wyjawienia tajemnic.
10. Będziesz dążył do rozszerzenia siły, sławy, bogactwa i obszaru państwa ukraińskiego nawet drogą ujarzmienia cudzoziemców.

Prezentowana wersja Dekalogu jest już wersją złagodzoną (1944). Podkreślone punkty w nowej wersji brzmią:
7. Nie zawahasz się dokonać najniebezpieczniejszego czynu, kiedy tego wymaga dobro sprawy.
8. Nienawiścią i bezwzględną walką będziesz przyjmował wroga Twego Narodu.

Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. WIN 50 k. 2

W Katechizmie ukraińskiego nacjonalisty zawarto opis 12 cech charakteru ukraińskiego nacjonalisty. Przykładowo tłumaczenie dwóch z nich:

Ukraiński nacjonalista jest:

• Uczciwy, to znaczy, że miano nacjonalisty nosi on godnie i nigdy nie splami go żadnym nieuczciwym uczynkiem. Zawsze stosuje się do wysokich wymogów nacjonalistycznej moralności. Moralność świata oportunistów rodzi i wychowuje nieróbstwo, strach, faryzeizm, wygody i kompromisy. Moralność nacjonalistyczna to moralność nowego świata, świata czynu i walki. Jej zasady są wzniosłe i twarde. Jest ona podstawą czynnego i czystego jak kryształ charakteru nacjonalisty, Rycerza-Rewolucjonisty.
  
• Karny, to znaczy, że jest bezwarunkowo podporządkowany i aż do śmierci wierny Idei Ukraińskiego Nacjonalizmu, Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i przywódcom. Każdy rozkaz jest dla niego świętością. Wie, że karność to podstawa i siła organizacji, a anarchia to upadek. Dlatego zawsze potwierdza autorytet Przywództwa Ukraińskiej Nacji, z Wodzem Narodu Ukraińskiego na czele.

Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. WIN 50 k. 5,6

W Katechizmie ukraińskiego nacjonalisty znalazło się 44 prawideł życia ukraińskiego nacjonalisty. Tłumaczenie jednego z takich prawideł, które usprawiedliwiało wszystkie czyny OUN-UPA i części ludności ukraińskiej (współpracującej z OUN) na terenie Wołynia:
- Z wrogami postępuj tak, jak wymaga tego dobro i wielkość Nacji. Twojej Nacji.

Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. WIN 50 k. 6, 7

Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów - ukraińska nacjonalistyczna organizacja polityczno-wojskowa założona w 1929 w Wiedniu. OUN kierowała się ideologią ukraińskiego nacjonalizmu, dążąc do zbudowania na ziemiach, uznawanych przez nią za ukraińskie, niepodległej Ukrainy - państwa o ustroju zbliżonym do faszyzmu. II Kongres OUN, który miał miejsce w Rzymie w sierpniu 1939 r. uchwalił utworzenie Krajowego Sztabu Wojskowego i Wojskowego Ośrodka OUN. Przewodniczącym OUN obrano wtedy Stepana Banderę. Na kongresie tym uchwalono także Program polityczny OUN, który prezentowany był następnie w broszurze Program polityczny i ustrój Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów wydana w 1940 r. W tym też czasie nastąpił rozłam OUN na OUN(b) czyli banderowców, zwanych też OUN (r ) czyli rewolucyjną oraz OUN(m) czyli melnykowców. Różnice miały jednak charakter personalny i taktyczny, nie zaś ideologiczny.

Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. WIN 51 k. 169

Pierwszy rozdział Programu Politycznego Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (1939), w którym jako podstawową ideologiczną zasadę działalności partii wskazuje się nacjonalizm ukraiński. Uchwała II Kongresu (Zboru) Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów wskazywała, że na czele państwa powinien stać Wódz wsparty ponadpartyjną hegemoniczną Organizacją Ukraińskich Nacjonalistów, wiele z cech organizacyjnych wskazywało na kopiowanie wzorów z faszystowskich Niemiec:
Przewodniczący Przywództwa Ukraińskich Nacjonalistów, jako przywódca i reprezentant walk wyzwoleńczych narodu ukraińskiego (Nacji Ukraińskiej) jest jego Wodzem. Za swą działalność i decyzje Przewodniczący PUN odpowiada przed Bogiem, Narodem i przed własnym sumieniem". (…) Na czele państwa stanie powołany przez zorganizowaną wolę narodu Przewodniczący Państwa - Wódz Narodu. (…) istnienie partii politycznych zakazane będzie w drodze ustawy. Jedyną formą politycznej organizacji społeczeństwa będzie OUN (…). Organizacyjne przywitanie ma formę podniesienia wyprostowanej prawej ręki w prawo-skos wyżej czubka głowy. Obowiązujące słowa przywitania: Sława Ukrainie - odpowiedź: Bohaterom sława"

Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. WIN 51 k. 184

Karpacka Ukraina w walce - zbiór artykułów wydany w Wiedniu w 1939 r. opisujący historię Ukrainy, a właściwie Zakarpacia - oczywiście z punktu widzenia ukraińskich nacjonalistów. Już na pierwszych stronach wyczytać możemy, że młodzież ukraińską całkowicie opanował duch znanego nacjonalisty pułkownika Ewhena Konowalca, na ostatnich znane już hasła "Sława Ukrainie".

Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. WIN 51 k. 314

Jedna z kart książki Karpacka Ukraina w walce - ilustrowana fotografiami ukazującymi odrodzenie narodowe na Ukrainie. Na pierwszym planie eksponowane flagi ukraińskie z symbolem tryzuba, w kontekście historii Ukrainy datowanym na czas Rusi Kijowskiej. Obecnie, od 1992 r. oficjalne godło Ukrainy.

Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. WIN 51 k. 336

Prezentowana ideologia ukraińskiego nacjonalizmu miała wpływ na postępowanie OUN-UPA i miejscowej ukraińskiej ludności. Znalazła ona odzwierciedlenie w sytuacji na Wołyniu i stosunku Ukraińców do ludności polskiej. Prezentujemy Ulotkę ukraińską nawołującą ludność polską do przesiedlenia na "terytorium nieukraińskie", grożącą śmiercią i zniszczeniem dobytku Polakom, którzy nie podporządkują się "rozkazowi". Postój, 2.IV.1944. Jak pokazała historia nie były to tylko groźby. Ulotka w wielu odpisach docierała do polskiej ludności, a także do władz niemieckich.

Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. DOKr17 s.233

Propaganda OUN przedstawiała Polaków jako naturalnych wrogów narodu ukraińskiego. Potwierdzają to słowa popularnej wśród działaczy UON pieśni "Zrodziliśmy się z krwi narodu", której jedna ze zwrotek brzmi: "Śmierć, śmierć, Lachom śmierć/ Śmierć moskiewsko-żydowskiej przeklętej komunie/ Prowadzi nas OUN na krwawy bój".
W Katechizmie ukraińskiego nacjonalisty zamieszczono także poezję ukraińską - ze sformułowaniami typu "nie czas Moskalom, Lachom służyć".
Dla przeciwwagi cytujemy poniżej polską poezję dot. Wołynia:

Dwie matki
Dwie mi Matki-Ojczyzny hołubiły głowę -
Jedna grzebień bursztynu czesała we włos
Druga rafy porohów piorąc koralowe
Zawodziła na lirach dolę ślepą - los...
Jedna oczom tańczyła pasem złotolitym,
Czerep drugą obijał - pijany jak trzos -
Jedna boso garnęła smutek za błękitem -
Druga kurem jej piała buntowniczych kos
Dwie mnie Matki-Ojczyzny wyuczyły mowy -
W warkocz krwisty plecionej jagodami ros -
Bym się sercem przełamał bólem w dwie połowy -
By serce rozdwojone płakało jak głos...
(Jan Rumel, lipiec 1941)

Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. WIN 50 k. 8